KORTİKOSTEROİD-GLUKOKORTİKOİD-KORTİZON-KORTİZOL TERİMLERİNİN FARKLARI
Kortikosteroidler, glukokortikoid ve mineralokortikoidleri kapsamaktadır. Ancak kortikosteroid terimi günümüzde tıpta glukokortikoid ilaçlar için de kullanılabilmektedir.
Glukokortikoidler ve mineralokortikoidler adrenal korteksten sentezlenirler. Ancak sentezlenme yerleri farklıdır. Glukokortikoidler adrenal korteksin zona fasciculata ve zona reticularis tabakasından; mineralokortikoidler ise dış tarafta zona glomerulosa tabakasından sentezlenmektedir.
İnsanlarda kortizol (hidrokortizon) ana glukokortikoid ve aldosteron ana mineralokortikoiddir.
Kortizol vücutta üretilen hormon; kortizon ise vücutta kortizolün etkilerini taklit eden dışarıdan alınan hormondur. Kortizon karaciğerde kortizole (hidrokortizon) dönüşmektedir.
Kortizol Homonu
Kortizol hormonu normal uyku düzenini sürdüren kişilerde sabahın erken saatlerinde; yaklaşık sabah 4-8 arası salgılanır; kortizol salgılanma hızı ve plazma düzeyi artar ve sabah 7 civarı doruk düzeye çıkar. Günlük salgılanmanın %70’i gece yarısı ile sabah 9 arasında olur.
Salgılanma hızı ve plazma düzeyi öğleye kadar hızlıyken; öğleden sonra yavaş bir şekilde düşer ve gece yarısından sonra minimum düzeye iner. Uyku sırasında sabaha karşı hızlı bir yükselme görülür.
Stres oluşturan durumlar (travma, cerrahi girişim, ağır enfeksiyon, şok, anksiyete, hipoglisemi gibi) beyindeki belirli sinirsel yolaklar aracılığıyla ACTH salgısını artırırlar ve kortizol salgısını 10 katına kadar yükseltebilirler.
Glukokortikoidler
Glukokortikoidler veya tıpta daha çok kullanılan tabiriyle kortikosteroidler, vücutta doğal olarak üretildiği gibi üretilmediği ya da yetersiz kaldığı durumlarda sentetik türevleri ilaç olarak kullanılır.
Glukokortikoidler hemen hemen tüm organ ve sistemleri etkiler.
Glukokortikoidler enflamasyonu çok güçlü olarak baskılar, bu da enflamatuvar ve otoimmün hastalıklarda kullanımlarını ve bu ilaçların en sık reçete edilen ilaç gruplarından biri olmasını sağlar.
Kortizol hormonu ve farmakolojik etkileri benzer olan sentetik glukokortikoidler, kendi başlarına etki başlatmaktan öte diğer hormonların başlatmış oldukları etkileri artırır ya da azaltırlar.
Hidrokortizon ve kortizon gibi doğal glukokortikoidler antienflamatuvar etkinlik ile beraber mineralokortikoid etki de gösterirler.
Mineralokortikoid etkinliği olmayan ya da çok düşük olan sentetik glukokortikoidler sentezlenmiştir.
Sentetik glukokortikoidlerin ana bileşiği hidrokortizon olup hidrokortizonun yapısı üzerinde değişiklikler yapılarak sentetik türevler elde edilmiştir.
Mineralokortikoidler
İnsanda adrenal korteksin ana mineralokortikoid hormonu aldosterondur.
Glukokortikoidler gibi antienflamatuvar etki göstermezler.
Ana glukokortikoid hormon olan kortizol az da olsa mineralokortikoid etki gösterir. Bu nedenle aldosteron yokluğunda ciddi tehlike oluşturacak su ve elektrolit kaybı gelişmez.
Aldosteron ve mineralokortikoid özelliklere sahip diğer steroidler, distal kıvrımlı böbrek tübülünün distal kısmından ve kortikal toplayıcı tübüllerinden sodyum emilimini artırırlar.
“GLUKOKORTİKOİDLERİN FARMAKOLOJİK ETKİLERİ VE YAN ETKİLERİ” YAZISI İÇİN TIKLAYINIZ.
0 yorum