STRESLE BAŞ ETMENİN EN KOLAY YOLU: SARILMAK
Aile yaşantımız, sosyal çevremiz ve iş hayatımız gibi günlük rutinlerimizin pek çok evresinde strese maruz kalmaktayız. Yaşadığımız akut stresin günlük yaşamdaki olumsuz etkilerini önlemeye yardımcı olabilecek potansiyel stres tamponlayıcı davranışları belirlemek, hayat kalitemizin artması açısından oldukça önemlidir.
Stresle baş etmenin en kolay yolu olan sarılmak eylemi, davranışsal ve nörofizyolojik olarak güçlü olumlu duygusal sonuçlar doğurmaktadır. Bu olumlu his, sarılmanın süresi ile de ilişkilidir; uzun sarılmalar, 1 saniyeden kısa sarılmalara oranla daha olumlu etkilere neden olmaktadır.
Sarılmanın olumlu duygusal etkileri, fiziksel ve zihinsel sağlık üzerinde yararlı etkiler oluşturarak sağlanmaktadır. Sarılmanın kan basıncını düşürme, inflamasyonu azaltma ve hayat kalitesini artırma ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Ayrıca sarılma enfeksiyon riskinin azaltılması ve viral hastalıkların daha hızlı iyileşmesi ile de ilişkilidir.
Stres, depresyon, tükenmişlik sendromu veya anksiyete bozuklukları gibi birçok zihinsel bozukluğun önde gelen nedenlerinden biridir. Bu bozukluklar genelde uzun süreli strese maruz kalmayla bağlantılı olsa da; akut stres, diğer şeylerin yanı sıra, olumsuz duygudurumdaki artışlarla da ilişkilendirilmiştir; bu da stresi düzenlemenin hayat kalitesini sağlamak adına önemli bir adım olduğunu göstermektedir.
Fizyolojik Düzeyde Stres Tepkisi
Stres, sempatik sinir sisteminin aktivasyonu, adrenal medulladan adrenalinin ve postganglionik nöronlardan noradrenalinin hızla salınmasına yol açarak kalp atış hızı, kan basıncı ve solunum sıklığında artışa neden olur. Bu salınım, beyindeki subjektif stres hissine bağlı olan adrenalin ve noradrenalin artışına yol açan nukleus coeruleus ile paraleldir.
Bir diğer mekanizma hipotalamus-hipofiz-adrenokortikal (HPA) ekseninidir. Burada hipotalamik paraventriküler çekirdekten kortikotropin salgılatıcı hormon ve arginin-vazopressin salgılanması, hipofizden dolaşım sistemine adrenokortikotropik hormonun salınmasına neden olur. Bu, adrenal korteksten glukokortikoid hormonlarının salınmasına yol açar.
İnsanlarda kortizol ana glukokortikoidi temsil eder ve bu nedenle ana stres hormonlarından biri olarak kabul edilir.
Sarılmak-Oksitosin Hormonu
Uzun süreli sosyal temas ve buna bağlı olarak artan oksitosin düzeylerinin hayvan çalışmalarında sempatik aktivasyondan parasempatik aktivasyona geçişi tetiklediği gösterilmiştir. Ayrıca bunun kadınlarda psikofizyolojik gevşemeyi de artırdığı öne sürülmektedir.
Hatta telefon görüşmesi sırasında insan şeklinde bir yastığa sarılmanın, sarılmadan yapılan bir telefon görüşmesine kıyasla kadınlarda kortizol düzeylerini azalttığı gösterilmiştir.
Yapılan bir çalışmada topluluk önünde konuşma görevi öncesinde yaklaşık 10 dk el ele tutuşan ve ardından yaklaşık 20 saniye sarılan çiftler ile birbirlerine dokunmayan çiftler karşılaştırılmış olup karşılıklı fiziksel temasın sistolik, diyastolik kan basıncını ve kalp atış hızını kontrol grubuna göre azalttığı görülmüştür.
Başka bir çalışmada sarılan grupta, kontrol grubuna kıyasla önemli ölçüde azalmış bir kortizol tepkisi görülmüş olup bu etki cinsiyete göre değişmiştir. Bu etki kadınlarda seçici gözlenmiş, erkeklerde gözlemlenmemiştir. Bunun sarılmanın ardından kadın ve erkek arasında değişen seviyelerde oksitosin salınımıyla ilgili olabileceği düşünülmektedir.
Oksitosinin, moleküler yapısı bakımından vazopressine benzemesi nedeniyle hipofiz bezinde adrenokortikotropik hormonun sentezini inhibe ettiği varsayılmaktadır. Yükselen oksitosin seviyeleri, vazopressindeki azalmalarla ilişkilidir ve sonuçta insan vücudunda kortizol salgısının azalmasına neden olur.
Karşılıklı sarılma erkeklerle karşılaştırıldığında kadınlarda daha yüksek düzeyde oksitosin salınımına yol açabilir. Ayrıca bir hipoteze göre, anneler genelde stresli durumlara yavrularına yönelik bakım ve korumayı artırarak tepki verirler; bu da oksitosin artışı yoluyla bedensel stres tepkisini azaltır. Yavruların hayatta kalmasını artırmaya yönelik bu evrimsel olarak korunmuş mekanizma, dolayısıyla çeşitli stresli durumlara genellenebilir. Bununla beraber strese yanıt olarak oksitosin salınımını araştıran başka bir çalışmanın, belirgin cinsiyet farklılıkları bulamadığı da belirtilmelidir.
Sevdiğiniz birine sarılmak stresli durumlar ile baş etmenin en kolay yolu, en hızlı çözümü ve en ucuz ilacı, ya da nasıl tarif etmek isterseniz…
Kaynak:
Berretz G, Cebula C, Wortelmann BM, Papadopoulou P, Wolf OT, Ocklenburg S, Packheiser J. Romantic partner embraces reduce cortisol release after acute stress induction in women but not in men. PLoS One. 2022 May 18;17(5):e0266887. doi: 10.1371/journal.pone.0266887. PMID: 35584124; PMCID: PMC9116618.
0 yorum