ANABOLİK STEROİDLERİN KÖTÜYE KULLANIMI
Anabolik androjenik steroidler, doğal erkeklik hormonu testosteronun sentetik türevleri olup tıbbi amaçlı olarak erkek hipogonadizm, gecikmiş puberte, laktasyon baskılanması, postmenapozal libido kaybı, aplastik anemi, katabolizmanın yüksek olduğu durumlar ve herediter anjio ödem gibi durumların tedavisinde kullanılırlar.
Ayrıca yıllardır genç ve sportif erkeklerde, profesyonel sporcularda kas kitlesini artırmak, atletik açıdan güçlenmeyi sağlamak ve estetik açıdan daha kaslı bir görünüme kavuşmak gibi nedenlerle yaygın olarak kötüye kullanılmaktadır; çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalarda bu amaçlarla anabolik steroid kullanımının genç erkeklerdeki yaşam boyu yaygınlığının %3-12 arasında değiştiği bulunmuştur. Bu kontrolsüzce kullanımın akut veya kronik olan fiziksel ve ruhsal birçok yan etkisi bulunmakla beraber bu kullanım bozukluğu son yıllarda gittikçe artmaktadır.
Erkekler için normal testosteron plazma konsantrasyonu 300-1000 ng/dl arasında olup genellikle 2 haftada bir alınan 200 mg testosteron spionat hipogonadizmli erkekte fizyolojik testosteron seviyesini sağlarken anabolik steroidleri uygunsuz ve yasadışı olarak kullanan kişiler fizyolojik etkileri yüksek olarak sağlamak amacıyla terapötik dozdan daha yüksek dozlarda kullanırlar; bu kullanıcılar anabolik steroidlerin anabolik etkilerini sağlamak için terapötik dozlardan 10-100 kat daha fazla almaktadırlar.
Anabolik Steroidlerin Etki Mekanizmaları
Anabolik steroidlerin atletik performansı artırmadaki etkilerine aracılık eden muhtemel mekanizmalar şunlardır:
- İskelet kasında artmış protein sentezi ve protein yıkım hızında azalma
- İskelet kası hipertrofisi
- Mononüklei sayısında artış
- Eritropoetin sentezindeki artış
- Satellit hücrelerin aktivasyonu
- Mononüklei içeren androjen reseptör sayısında artış
Anabolik steroidler vücuttaki etkilerini hedef hücre sitoplazmasındaki androjen reseptörlerine bağlanarak yaparlar. Androjen reseptör kompleksi, hücre çekirdeğine transloke olur ve gen transkripsiyonunu artırır; kas dokusunda yeni protein sentezine katkıda bulunur. Yasadışı anabolik steroid kullanan kişilerde kas dokusundaki yeni protein sentezinden kaynaklanan etkileri nedeniyle kullanılmaktadırlar. Bu etkilere ek olarak testosteron beyinde enzimatik olarak psikoaktif etkilere sahip olan nörosteroidlere dönüşür ve anabolik steroidler opiyat ve dopamin sistemlerindeki faaliyetleri üzerinde destekleyici etkilere neden olabilmektedir.
Yapılan çalışmalar kas dokusunda protein sentezini ve kas dokusundaki lif miktarını artırdığını; aynı zamanda mezenşimal kök hücre üzerine de etki ederek kas dokusunda artışa ve böylece performans üzerine pozitif yönde etkisi olduğunu göstermiştir.
Tedavi Dışı Kullanım
Son yıllarda sporcularda performansı artırmak amacıyla oral, subkütan, büyük kas gruplarına intramüsküler enjeksiyon, transdermal yama ve son zamanlarda tarama testlerinde saptanmaması amacıyla jel ya da krem şeklinde kullanılmaktadırlar. Özellikle atletler fiziksel aktiviteyi artırması amacıyla kullanırken; vücut geliştiren kişiler vücut yağ oranının azalması ve kas kütlesinin artması; halterciler daha fazla ağırlık kaldırma; ergenler ise daha kaslı ve güzel görünen vücuda sahip olma amacıyla kullanmaktadırlar.
Deneyimli veya profesyonel sporcular tarafından performans artırmak amacıyla kullanımı olan anabolik steroidler son zamanlarda daha kaslı ve daha iyi bir vücut görünümüne sahip olmak isteyen genç erkekler tarafından kontrolsüzce kullanılmaktadır, bu kötüye kullanımın önüne geçmede eczacıların ailelere ve gençlere yapacağı eğitimler oldukça önemlidir.
Anabolik steroidlerin kötüye kullanımında etkili risk faktörleri Tablo-1’de gösterilmiştir.
Erkekler kadınlara göre 3-4 kat daha fazla riskli durumda olup endojen testesteron seviyesinin düşük olduğu kadın, ergen ve yaşlı gibi gruplarda bağımlılık gelişme olasılığı azalmaktadır.
Anabolik Steroid Kullanımı Sonrası Psikiyatrik Sorunlar Oluşur Mu?
Anabolik steroidler hipotalamus ve limbik sistem gibi serebral alanda bulunan steroid reseptörleri steroid seviyelerindeki ciddi değişikliklerle davranış ve duygudurum değişiklikleri yapabilirler ve birçok ruhsal probleme yol açabilirler.
Anabolik steroid kullanımı ile sinirlilik, irritabilite, mani ve hipomani sıklıkla görülürken; doza bağımlı olarak bilişsel işlevlerde bozulma, dikkat ve konsantrasyonda azalma ve uyku bozuklukları görülebilmektedir.
Kaynak:
- Gök R., Yalçın A.D. ve Tural Ü. Anabolik Steroidlerin Kötüye Kullanımı, Bağımlılık Dergisi (2016) 17(4): 172-180.
ANABOLİK STEROİDLER SLAYTIMIZ İÇİN TIKLAYINIZ.
ERKEK CİNSİYET HORMONLARI SLAYTIMIZ İÇİN TIKLAYINIZ.
0 yorum