ACE İNHİBİTÖRÜ KULLANANLARDA NEDEN KURU ÖKSÜRÜK GÖRÜLÜR?

ACE İNHİBİTÖRÜ KULLANANLARDA NEDEN KURU ÖKSÜRÜK GÖRÜLÜR?

Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE veya ADE) inhibitörleri hipertansiyon tedavisinde sıklıkla tercih edilen ilaçlardır. Renin-anjiyotensin-aldosteron sistemi (RAAS) üzerinden; Ang-I’in (Anjiyotensin-I) Ang-II’ye (Anjiyotensin-II) dönüşümünü sağlayan ACE enzimini inhibe ederek vazokonstrüktif bir madde olan Ang-II miktarını azaltırlar ve kan basıncını düşürürler (Tablo-1).

ACE inhibitörleri Ang-I’in Ang-II’ye dönüşümünü inhibe etmenin yanında vazodilatör kinin peptid olan bradikininin de yıkımlanmasını inhibe ederler ve bradikinin düzeyi artar (Tablo-2). Metabolizasyonu engellenen bradikinin birikmesi sonucu fosfolipaz A₂ aracılı olarak lökotrienler, histamin ve prostaglandinlerin sentezi artar; bunların artışı sonucu öksürük görülür. ACE inhibitörü kullanan hastalarda yaklaşık %5-35 arasında değişen oranlarda yan etki olarak öksürük görülmektedir.

ACE İnhibitörü Kullananlarda Görülen Öksürük

ACE inhibitörü kullanan hastalarda ortaya çıkan öksürük tablosu kuru öksürük şeklinde olur; öksürüğün şiddeti kişiden kişiye göre değişir; bazı kişilerde hafif öksürük şeklinde olurken bazı kişilerde ilacı kesmeyi gerektirecek kadar ciddi boyutlara varabilir. Öksürüğün şiddeti, ilacı kullanan hastaların yarısından fazlasında ilaç kesmeyi gerektirecek düzeyde olabilmektedir. Öksürük, özellikle gece uykusundaki gibi hasta yatar pozisyonda olduğunda daha rahatsız edici boyutlara çıkmaktadır.

Öksürük, ilaca başladıktan hemen sonra ortaya çıkabildiği gibi bir yıl sonra bile gelişebilmektedir. Kullanılan ACE inhibitörünün dozu ile öksürük gelişimi arasında bir bağlantı yoktur. Nadiren, ilaca bağlı öksürüğü olan hastalarda dozun azaltılması ile beraber öksürük yakınmalarında da azalma olduğu bildirilmiştir ancak genel olarak öksürük yan etkisi, ilacın her dozunda ortaya çıkabilir.

Risk Faktörleri

ACE inhibitörü kullanımı sırasında öksürük gelişimi açısından bazı kişiler daha risklidir. Kadın hastalarda; özellikle menopoz sonrası kadınlarda risk, erkeklerden 2-3 kat fazladır. Yaşlı hastalarda kullanıldığında risk daha fazladır. Etnik köken bakımından ise Uzakdoğu ve Afrika kökenli daha yüksek oranda öksürük olduğu gösterilmiştir. Öte yandan astım ve KOAH gibi akciğer hastalıkları, ACE inhibitörüne bağlı öksürük gelişimi için herhangi bir risk artışına neden olmazlar.

Tedavi Değişimi

ACE inhibitörüne bağlı ciddi öksürük gözlenen hastalarda, hekim tarafından başka antihipertansif tedaviye geçilebilir. Renin-anjiyotensin-aldosteron sistemi üzerinden etki gösteren diğer bir ilaç olan anjiyotensin reseptör blokörleri (ARB) bradikinin artışına neden olmadıkları için kuru öksürük yapmazlar.

ACE inhibitörlerine bağlı öksürük, genellikle ilaç kesildikten sonra yaklaşık 1-4 hafta içerisinde ortadan kaybolmakla beraber bazı hastalarda ilaç kesildikten sonra aylarca bile devam edebilmektedir. Kuru öksürüğün tedavisinde yaygın olarak kullanılan antitüssifler, ACE inhibitörüne bağlı öksürüğün tedavisinde çok fayda sağlamazlar.

Hasta Eğitimi

ACE inhibitörü kullanan hastaya yan etki olarak öksürük yapabileceği ile ilgili hasta eğitimi yapmak çok önemlidir. ACE inhibitörü kullanan hastada inatçı kuru öksürük görüldüğünde eğer eczacı onu bu yan etki olabileceği konusunda uyarmamışsa ‘ilaç bana iyi gelmedi’ diyerek ilacı kendi kendine bırakabilir bu da hipertansiyon tedavisini başarısız kılarak kan basıncı yükselmesine bağlı pek çok olumsuz duruma yol açabilir. O nedenle hastaya bu ilacın bazı hastalarda kuru öksürük yaptığını, onda da görülebileceğini, bunun ilacın bir yan etkisi olduğunu ve eğer öksürük yaşam kalitesini bozacak kadar şiddetlenirse doktoruna gitmesini söylemeliyiz.

ACE İNHİBİTÖRLERİ SLAYTI İÇİN TIKLAYINIZ.

ACE İNHİBİTÖRLERİ HASTA EĞİTİMİ İÇİN TIKLAYINIZ.

“ACE İNHİBİTÖRLERİNİN YAN ETKİLERİ” YAZISI İÇİN TIKLAYINIZ.

Kaynaklar:

1. Yılmaz İ. Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitors Induce Cough. Turk Thorac J 2019; 20(1): 36-42
2. Mülazımoğlu Doğan D. ve Kayacan O. Kronik Öksürüğe Yaklaşım. Tuberk Toraks 2017;65(3):227-236
3. Kartal Ö. Öksürük Yapan İlaçlar Ve Astım. TusData Book, Bölüm 35, 146-151.