İLACA BAĞLI HİPOKALEMİ

İLACA BAĞLI HİPOKALEMİ

Hipokalemi

Potasyum, hücre-içi sıvının en önemli katyonudur, metabolik hücre fonksiyonlarında rol oynamaktadır. İmpuls iletimi, iskelet ve kalp kasının kasılması ve asit-baz dengesi üzerine etkili olduğu için potasyum düzeyindeki küçük değişiklikler bile insan vücudunda büyük sorunlara yol açabilmektedir.

Normal bir insanda serum potasyum düzeyi 3-5 mEq/L arasındadır. Potasyum düzeyinin 3 mEq/L’nin altına düşmesine hipokalemi (hipopotasemi) denir.

Bazı hastalıklar, ilaçlar, hormonlar, beslenme bozuklukları, asit-baz dengesizliği, eliminasyondan sorumlu organlarda fonksiyon bozuklukları, yaralanmalar gibi durumlar potasyum düzeyini azaltarak hipokalemiye sebep olabilir.

Şiddetli kusma ve diyare durumlarında metabolik alkaloz oluşarak hipokalemi görülebilir. Tüketilen potasyumun yaklaşık %80’i idrarla, %15’i dışkıyla ve %5’i terle atılır; bu atılım yollarında herhangi bir problem olmasıyla daha çok atılması, yetersiz potasyum alımı, nefrit, renal tübüler asidoz, cushing sendromu, hiperaldosteronizm, akut alkolizm, kalp yetmezliği ve akut lösemi hipokaleminin ilaç-dışı nedenlerinden bazılarıdır.

Hipokalemiye Neden Olabilecek İlaçlar

1.Antimikrobiyaller (Renal potasyum kaybı)

• Nafsilin
• Ampisilin
• Penisilinler
• Aminoglikozitler
• Amfoterisin-B
• Foskarnet

2.Beta-2 Reseptör Agonistleri (Potasyumun hücre-dışı sıvıdan hücre-içi sıvıya geçişi)

• Albuterol
• Efedrin
• Epinefrin
• Formoterol
• İzoproterenol
• Psödoefedrin
• Terbutalin
• Salmeterol

3.Diüretikler (Renal potasyum kaybı)

• Asetazolamid
• Bumetanid
• Klortalidon
• Etakrinik asit
• Furosemid
• İndapamid
• Metolazon
• Tiyazidler
• Torsemid

4.Yüksek Doz İnsülin (Potasyumun hücre-dışı sıvıdan hücre içi sıvı bölmeye geçişi)

5.Mineralokortikoidler-Glukokortikoidler (Renal potasyum kaybı)

• Hidrokortizon
• Prednizon

6.Laksatif (Gastrointestinal potasyum kaybı)

• Sodyum polistiren sülfonat
• Sorbitol

7.Ksantinler (Potasyumun hücre-dışı sıvıdan hücre içi sıvı bölmeye geçişi)

• Teofilin
• Kafein

8.Yüksek doz Verapamil (Potasyumun hücre-dışı sıvıdan hücre içi sıvı bölmeye geçişi)

Bu ilaçları kullanan hastalara hipokalemi belirtileri anlatılmalı ve böyle bir durumla karşılaşması halinde hemen doktora gitmesi söylenmelidir. Bu ilaçlar hiperkalemi etkisi bilinen bir ilaç ile kombine halde verildiğinde (diüretik-potasyum tutucu diüretik gibi) bu uyarıyı yapmaya gerek yoktur.

Artan yaş ile beraber böbrek fonksiyonu azalan yaşlı hastalar, yetersiz beslenenler, aşırı terleyen kişiler, aşırı kahve ve çay tüketen kişiler, ağır egzersiz yapan kişiler gibi hipokalemiye daha yatkın olanlara hipokalemi belirtileri anlatılarak hasta eğitimi yapılmalıdır.

Kaynak:

PMCID: PMC4357351

PMID: 25798039