MİNİHAPLARIN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

MİNİHAPLARIN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Sadece Sentetik Progesteron İçeren Oral Kontraseptifler (POP)-Minihaplar

Minihaplar, sadece sentetik progesteron içeren ve sürekli kullanım gerektiren oral kontraseptiflerdir. Dünyada ilk kez 1973’te kullanıma sunulmuşlardır.

Kombine oral kontraseptiflerin aksine östrojen içermezler ve içerdikleri sentetik progesteron miktarı onlardan daha düşüktür. Genelde kombine oral kontraseptiflerden daha az kullanılmaktadırlar. Etkinlikleri kombine oral kontraseptiflerinkine benzer düzeydedir, günün aynı saatinde düzenli kullanımları çok önemlidir; saat gecikmelerinde etkinlikleri azalır. Östrojen içeren oral kontraseptiflere kıyasla kanama düzensizliği özellikle ilk aylarda daha sık görülür, bu konuda hasta eğitimi yapılması oldukça önemlidir.

Minihaplar östrojen kullanamayan kadınlar için uygun bir seçenektir. Yüksek derecede etkilidir, doğru kullanımda %0.3 olan başarısızlık oranı tipik kullanımlarda ise %8-9 olarak bulunmuştur.

Minihapların kombine oral kontraseptiflere göre avantaj ve dezavantajları Tablo-1’de verilmiştir.

(Kombine oral kontraseptifler hasta eğitimi için tıklayınız.)

Endikasyonları

• Minihaplar sağlıklı ve gebelikten korunmak isteyen kadınlarda endikedir.
• Emziren anneler (6. haftadan sonra), hipertansiyonu olanlar, kombine oral kontraseptiflerin östrojenik yan etkilerden yakınanlar (migren, bulantı, memelerde hassasiyet), bazı durumlarda 35 yaş üzerinde olan sigara içen kadınlar minihap kullanmak için uygundur.
• Gözlemsel çalışmalar minihap bırakıldıktan sonra fertilitenin hemen başladığını göstermektedir.
• Laktasyonu baskılamaz. Bu özelliği ile kombine oral kontraseptiflere göre üstündür.
• Minihaplar koroner arter hastalığı, konjestif kalp yetersizliği ve serebrovasküler hastalığı olan kadınlarda kullanılabilir. Sadece progesteron içeren minihapların kullanımı sırasında serebrovasküler olay veya inme gelişirse kullanımı kontrendikedir.
• Sağlıklı kadınlar menopoza dek istedikleri sürece sürece minihap kullanabilirler.
• Minihapların kontrasepsiyon dışındaki yararları: Minihaplar menstrüel kanamada azalma sağlar, kullananların %10’unda amenore gelişir. Menstrüel kramplar ve prementrüel semptomlarda azalma olabilir.

Nasıl Kullanılırlar?

Minihapa reglin ilk 5 günü içerisinde günü başlanır. Minihap her gün kullanılmalı, ara verilmemelidir. Gebelik olasılığının elenmesi kaydıyla menstrüel siklusun herhangi bir gününde başlanması da olabilir ama eğer minihapa adetin ilk 5 günü içerisinde başlanılmazsa ilk 7 gün ek bir kontraseptif yöntem kullanılması gereklidir. Birinci ve ikinci trimester düşük ve kürtajlarından sonraki ilk 7 gün içerisinde başlanırsa ek bir korunma yöntemi kullanmasına gerek yoktur.

Minihap günde 1 kez ve her gün aynı saatte alınmalıdır (3 saat içerisinde). Minihapların alımı arasındaki zaman 24 saati aştığında servikal mukusun sperm geçirgenliği artış gösterir.

Minihap alındıktan sonraki 2 saat içinde kusulursa mümkün olan en kısa sürede yeni bir minihap alınması önerilir. Minihap alana dek 3 saatten fazla süre geçecekse, kusma sürüyorsa ya da şiddetli ishal varsa minihap alınması unutulmuş gibi düşünülerek ek kontraseptif yöntem uygulamak gerekir.

Minihap alınması 3 saatten kısa bir süreyle unutulduğunda, fark edilir edilmez hemen alınması gereklidir. Daha sonra uygulamaya önerilen şekilde devam edilir (gerekirse günde 2 minihap alınmış olur) (Tablo-2).

Yan Etkileri

• Düzensiz kanama: Minihapları en sık bırakma nedeni düzensiz kanamadır. Adet düzensizliği, lekelenme, ara kanamalar, amenore sık görülür; az sayıda kadında ise menoraji olabilir. Minihap kullanan kadınların yaklaşık yarısında kanama süresi uzayabilir ve %70’e varan oranda lekelenme görülebilir. Kanama düzensizliğinin nedeni over fonksiyonlarının tümüyle baskılanmamasıdır. Folikül büyüme ve atrezi dönemleri düzensiz ve öngörülemeyen kanama ve lekelenmelere yol açar. Hastaya, kullanım süresi ilerledikçe kanamaların azalacağı söylenmelidir.
• Ektopik gebelik: Minihaplarla oluşan gebeliklerin %10’a kadar çıkan bir oranı ektopiktir. Bu insidans herhangi bir yöntem kullanmayan, rahim içi araç kullanan ve uzun etkili hormonal yöntemleri uygulayanlarla aynıdır. Minihaplar ektopik gebelik riskinde artışa neden olmaz ancak ovülasyonu inhibe eden ürünlerle ektopik gebelik daha seyrek görülmektedir.
• Hormonal yan etkiler: Baş ağrısı, şişkinlik, akne ve memelerde hassasiyet gibi yan etkiler daha seyrek görülür. Kilo artışı bildirilmekle birlikte minihap kullanımı ile kilo artışı arasında nedensel bir ilişki kanıtlanamamıştır. Aynı şekilde duygudurum ile minihaplar arasında da nedensel bir ilişki gösterilememiştir. Venöz tromboembolizm, myokard enfarktüsü ve inme riskinde artış saptanmamıştır, ayrıca meme kanseri riskinde artışa neden olmazlar.
• Folikül persistansı: Yetersiz ovülasyon inhibisyonu siklusların %20 ’sinde persistan over foliküllerinin gelişmesine neden olur, bu kistler genellikle kendiliğinden kaybolurlar.

MİNİHAPLAR İLE İLGİLİ DETAYLI BİLGİLER VE GÜNCEL MÜSTAHZAR TABLOSU İÇEREN SLAYTIMIZ İÇİN TIKLAYINIZ.

Kaynak:

1. Kayaalp O. Tıbbi Farmakoloji 2. Cilt, 13. Baskı, Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2012.
2. İtil İ.M. (ed). Oral Kontrasepsiyon Kılavuzu, Türkiye Jinekoloji ve Obstetrik Derneği, 2012.
3. https://www.tebrp.com