PROGESTOJEN (PROJESTİN) İLAÇLAR İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKENLER
Projesteron
Projesteron, menstrüel döngünün ikinci yarısında, başlıca korpus luteumdan olmak üzere overler tarafından salgılanır.
Projesteronun başlıca 3 fizyolojik işlevi vardır:
- Ovumun döllenmesi ile ilgili olayları kolaylaştırır.
- Döllenmiş ovumun uterusta endometriyum üzerinde implantasyonunu sağlar.
- Gebeliğin sürdürülmesini sağlar.
Projesteron tek başına değil genelde estrojenle sinerjistik olarak etkileşerek kendi etkisini oluşturur. Estrojenler projesteronun etkisini artırırken; projesteron estrojenlerin etkisini artırmaz; hatta antiestrojenik etkinlik gösterir. Estrojenler projesteronun hedef hücredeki reseptör sayısını artırarak etkisini artırırlar.
Projesteron fallop borusunun motilitesini azaltırken estrojenler artırır.
Ovülasyondan sonra overde corpus luteum oluşmasına paralel olarak projesteron salgılanması artar. Sentetik projestinler ovülasyonu inhibe ederler, overlerde steroid sentezini azaltırlar.
Projesteron, estrojen kaynaklı endometriyum proliferasyonunu azaltır ve salgılayıcı bir endometriyumun gelişmesine neden olur. Döngünün sonundaki ani projesteron düşüşü, menstrüasyonun başlamasının ana belirleyicisidir. Luteal evrenin süresi yapay olarak uzatılırsa, ya luteal işlevi sürdürerek ya da projesteron tedavisiyle, endometriyum stromasında, gebeliğin erken dönemlerinde görülene benzer desidual değişiklikler olabilir.
Meme bezinin gelişmesi için hem estrojen hem de projesteron gerekir. Gebelik sırasında ve çok az bir dereceye kadar da luteal evrede projesteron, estrojen ile birlikte etki göstererek, meme bezi asinuslerinin çoğalmasına yol açar. Gebeliğin sonuna doğru, asinusler salgılarla dolar ve bezlerin damar yapısı belirgin şekilde artar; buna karşın laktasyon ancak doğumla beraber estrojen ve projesteron düzeyleri azaldıktan sonra başlar.
Normal bir menstrüel döngüde, döngünün tam ortasında bazal vücut sıcaklığında bir artış olur, bu ovülasyon ile ilişkilidir. Bu artış projesterona bağlıdır ancak etkinin kesin mekanizması tam olarak bilinmemektedir.
Projesteron SSS’de baskılayıcı ve hipnotik etkiler de gösterebilir, bu da hormon uygulamasından sonra bildirilen uyuklama halinden sorumlu olabilir. Bu potansiyel yan etki, projesteron preparatlarının yatmadan önce verilmesi ile önlenebilir ve bazı hastalarda uykuya yardımcı olabilir.
Projesteronun kendisi bazal insülin düzeylerini ve karbonhidrat tüketiminde sonraki insülin yükselmesini artırır, ancak normalde glikoz toleransını değiştirmez; daha güçlü olan projestinlerin uzun süreli uygulaması glikoz toleransını azaltabilir.
Projesteron lipoprotein lipaz etkinliğini uyarır; yağ birikmesini artırır.
Projestin İlaçlar
Projesteronun oral yoldan biyoyararlanımının düşük olması yeni projestinler geliştirilmesine neden olmuştur.
Projestinlerin çoğu estrojenlerle kombine edilerek oral kontrasepsiyonda kullanılmaktadır.
Sentetik projestinler yapılarına göre 3 gruba ayrılırlar:
- Testosteron türevleri
- Projesteron türevleri
- Spironolakton analogları
Endikasyonları
Yan Etkileri
- Estrojene göre daha az yan etki oluştururlar.
- Akne, saçlarda yağlanma, saç dökülmesi yapabilirler.
- Karaciğerin eliminasyon fonksiyonunu azaltabilirler.
- Sentetik projestinlerden androjenik etkili olanlar kadınlarda hirsutizm yapabilirler. Bunlar ayrıca HDL’yi düşürür; LDL’yi yükseltirler. Uzun süre yüksek doz kullanıldığında ateroskleroza yatkınlık oluşturabilirler; yaşlılık, diyabet, obezite gibi ek risk faktörü olanlarda risk daha fazladır.
- Menstuasyon bozukluğu, premenstruel gerginlik benzeri yan etkiler; ödem, baş ağrısı, sersemlik, uyuşukluk, uykusuzluk, cilt döküntüsü gibi yan etkilere neden olabilirler.
- Gebeliğin ilk aylarında kullanıldığında kalp ve ekstremitelerin küçük kalmasına ve dişi fetüste maskülinizasyon gibi konjenital anomalilere sebep olabilir.
- Vajinada mukoza atrofisi, vajinit ve vajinal akıntıya neden olabilir.
- Nortestosteron türevleri kolestatik sarılık yapabilir.
- Uzun süre medroksiprojesteron kullanımı kemiklerde mineral dansiteyi azaltarak osteoporoza neden olabilir.
Kontrendikasyonları
0 yorum