TETRASİKLİNLERİN YAN ETKİLERİ
Tetrasiklinler potein sentezini inhibe ederek etki gösteren antibiyotiklerden en az seçicilik gösteren; en geniş spektrumlu antibiyotiklerdir.
Tetrasiklinler farmakokinetik farklarından dolayı kısa etkili (Tetrasiklin, oksitetrasiklin), orta etkili (Demetilklortetrasiklin, metasiklin) ve uzun etkili (Doksisiklin, minosiklin) olmak üzere 3 gruba ayrılır.
Tetrasiklin, doksisiklin ve oksitetrasiklin Türkiye’de müstahzarı olan tetrasiklinlerdir.
YAN ETKİLERİ
Gastrointestinal Yan Etkiler
- Mide-bağırsak kanalının tahrişine bağlı olarak bulantı, kusma, diyare ve anoreksi sık görülür.
- Ağızda hoş olmayan bir tat oluşturabilir.
- Bağırsak florasını değiştirebilir.
- Süperenfeksiyona bağlı psödomembranöz kolit oluşabilir.
Dişlerde ve Kemiklerde Diskolorasyon ve Gelişme Bozukluğu
- Yeni oluşmakta olan diş ve kemiklerdeki kalsiyum ile şelat oluşturarak toplanır; diş ve kemiklerde diskolorasyon yani kahverengimsi lekeler oluşur. Bu durum 8 yaş altı (bazı kaynaklarda 12 yaş altı) çocuklarda ve gebelerde oluşur; yetişkinler için böyle bir risk söz konusu değildir.
- Bebeklerde ve küçük çocuklarda kemiklerde ve kalıcı dişlerde renklenmeyle beraber dişlerin mine ve dentin tabakalarında hipoplazi de yapabilir.
- Gebelerde uzun süre tetrasiklin tedavisi sadece diş ve kemiklerde diskolorasyon oluşturmakla kalmaz, fetüste gelişim bozukluklarına ve deformitelere de yol açabilir.
- Ergenlik çağında olanlarda kemik gelişiminde geçici inhibisyon yapabilir.
- Tırnaklarda diskolorasyon ve onikoliz yapabilir.
Karaciğer Üzerine Toksik Etki
- Karaciğer fonksiyonlarında bozukluk olan kişilerde karaciğerde yağlı dejenerasyon yapabilir.
- Karaciğer hastalığı olanlarda tetrasiklin yüksek dozda ve parenteral olarak verilmemelidir.
- Yüksek doz tetrasiklin, karaciğer hasarı olmayan kişilerde de hasar oluşumuna yol açabilir.
- Tetrasiklin ile birlikte hepatotoksik etkili başka bir ilaç kullanımında dikkatli olunmalıdır.
- Gebelerde karaciğeri bozabilirler.
Böbrek Üzerine Yan Etki
- Böbrek fonksiyonları bozuk olan kişilerde yüksek dozda veya uzun süreli tetrasiklin tedavisi asidoz, azotemi, hiperfosfatemi ve ciddi elektrolit dengesizliğine yol açabilir.
- Böbrek yetmezliğini artırabilir. (Böbrek yetmezliğinde tetrasiklin ve oksitetrasiklin kontrendikedir.) Böbrek yetmezliği durumunda doksisiklin tercih edilebilir.
- Güçlü diüretiklerle ya da başka nefrotoksik ilaçlarla birlikte kullanım durumunda toksisite artar.
Işığa Duyarlılık
- Güneş ve ultraviyole ışığa karşı hassasiyet oluştururlar.
- Tetrasiklinlerin ciltte birikmesiyle oluşur ve yaz mevsiminde daha sık görülür.
- Aşırı esmerleşme, dermatit, onikoliz ve tırnaklarda pigmentasyon görülebilir; bu yan etkiler sarışın kişilerde daha belirgindir.
Alerjik Belirtiler
- Seyrek olarak ürtiker, non-trombositopenik purpura, anjiuoödem eksfoliyatif dermatit gibi alerjik cilt reaksiyonları yapabilir.
- Lokal kullanımda alerjik belirtiler daha sıktır.
Beyin Psödotümörü
- Tetrasiklin tedavisi uygulanan yenidoğan ve bebeklerde kafa-içi basıncının artmasına bağlı olarak fortanellerde şişme ve gözde papilla ödemi ile belirgin, beyin tümörünü taklit eden geri-dönüşlü bir durum ortaya çıkabilir.
İv ve İm Kullanımda Oluşabilecek Sorunlar
- İntravenöz verilişte tromboflebite neden olabilir.
- İntramüsküler verilişte enjeksiyon bölgesinde ağrı ve infiltrasyona sebep olabilir.
Hematolojik Bozukluklar
- Bağırsak mikroflorasını bozduğu için buradaki K vitamini sentezi azalır ve kalsiyum ile şelat oluşturur. Böylece kan pıhtılaşmasını bozar; oral antikoagülanların etkisini artırır.
SSS Üzerine Yan Etkiler
- Şu an kullanılmayan minosiklin iç kulak sıvısında birikir ve vestibüler bozukluk belirtileri oluşturur: Baş dönmesi, bulantı, denge problemi, ataksi ve kulak çınlaması gibi.
Çizgili Kaslar Üzerine Yan Etki
- Çizgili kaslarda nöromüsküler aşırımı bozabilirler.
- Myastenia gravis hastalarında daha belirgin yan etkiler oluştururlar; kaslardaki güçsüzlüğü artırabilirler.
TETRASİKLİNLER HASTA EĞİTİMİ İÇİN TIKLAYINIZ.
“TETRASİKLİNLERİN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER” YAZISI İÇİN TIKLAYINIZ.
0 yorum